SİRKÜLER:2021-229

Sayın Üyemiz,

• Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden alınan yazı metni aşağıya çıkartılmıştır.

AB tarafından 11 Aralık 2019 tarihinde açıklanan Avrupa Yeşil Mutabakatı’nda yer alan stratejiler doğrultusunda, 11 Mart 2020 tarihinde Döngüsel Ekonomi Eylem Planı yayımlanmıştır.

Döngüsel Ekonomi Eylem Planı’nda yer alan öncelikli politika alanlarından biri olan sürdürülebilir ürün inisiyatifine ilişkin hazırlıkların sürdüğü ve mevzuat taslağının 2021 yılı son çeyreğinde duyurulmasının öngörüldüğü Komisyon tarafından bildirilmiştir.

Avrupa Komisyonu tarafından sürdürülebilir ürün inisiyatifinin hayata geçirilmesine ilişkin yürütülen mevzuat hazırlık çalışmaları kapsamında, bu defa bir kamu istişare süreci başlatılmış olup, sürece katkı sağlamak isteyen paydaşlardan bir örneği ekte yer alan anketin 9 Haziran 2021 tarihine kadar doldurulması talep edilmektedir. Ankete aşağıda yer alan bağlantı adresinden erişim sağlanabilmektedir:

https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12567-Sustainableproducts-initiative/public-consultation

Kamu istişare süreci kapsamında görüşe açılan anketin incelenmesinden; sürdürülebilir ürün inisiyatifinin; ürünlerin iklim-nötr, kaynakları verimli kullanan ve döngüsel bir ekonomiye uygun hale getirmek, atıkları azaltmak ve sürdürülebilirlikte ön alan ürünlerin performansının kademeli olarak norm haline gelmesini sağlamak için tasarlanmakta olduğu görülmektedir.

İnisiyatif çerçevesinde; Eko-tasarım (Eco-design) Direktifi’nin enerji ürünleri harici ürünlere genişletilmesi hedeflenmekte, tamamlayıcı mevzuat önerilerinin sunulması planlanmakta ve “sürdürülebilirlik ilkeleri” ile diğer düzenleme/uygulamaların tesis edilmesi öngörülmektedir. Bahse konu süreçte öncelikli olarak; elektronik ve bilişim teknolojileri, tekstil ve mobilya gibi değer zincirine dayalı ürünler ile çelik, çimento ve kimyasallar gibi yüksek etkili ara mallar hedeflenmektedir. Bununla birlikte, aşağıda listelenen hususlara yönelik tedbirler alınması da değerlendirilecektir:

•          Kapsamlı ürün sürdürülebilirlik ilkeleri geliştirilmesi,

•          Üreticilerin daha sürdürülebilir ürünler üretmesi ve üründen ürün atık haline gelene kadar sorumlu olmasını (tamir, yedek parça, ürün bakım, vb. hizmetler sunarak) sağlayacak kurallar belirlenmesi,

•          Dijital pasaport, etiket ve filigran gibi uygulamalarla ürün bilgisinin dijitalleştirilmesi,

•          Kamu alımları kapsamında yapılan mal alımlarında uyulması zorunlu minimum sürdürülebilirlik gerekliliklerinin getirilmesi,

•          Satılmayan dayanıklı malların imha edilmesinin yasaklanması      

•          Geri dönüştürülmüş ya da yeniden üretilmiş içeriğin üretim sürecinde kullanımının kolaylaştırılması ve bu süreçte açığa çıkabilecek zararlı kimyasalların takibine yönelik önlemler alınması

Ayrıca ankette, AB piyasasında yeterince sürdürülebilir ürün yer almamasının piyasa ile ilişkili ve politikalar ile ilişkili sebeplerinin arandığı görülmektedir. Diğer taraftan, Döngüsel Ekonomi Eylem Planı’nda da yer alan ve ürünlerin sürdürülebilirliğini artıracak ürün tasarımı kuralları ve genel gerekliliklerin;

•          Ürünlerin dayanıklılığı, yeniden kullanılması ve tamir edilebilirliğinin artırılarak ürünlerdeki zararlı kimyasalların azaltılması,

•          Ürünlerdeki geri dönüştürülmüş içeriğin artırılması,

•          Yeniden imalat ve yüksek kalite geri dönüşümün sağlanması,

•          Karbon ve çevresel ayak izinin azaltılması,

•          Tek kullanım ve erken eskimenin kısıtlanması,

hususlarını kapsaması gerektiği ifade edilerek söz konusu hedeflere ulaşılmasında hangi tedbirlerin önceliklendirilmesi gerektiği araştırılmaktadır.

Ankette ayrıca, hayata geçirilmesi değerlendirilen “dijital pasaport” uygulamasının dizaynına yönelik sorular da yer almaktadır. Üreticiler, tüketiciler ve piyasa gözetimi otoriteleri tarafından ürünün sürdürülebilirlik kriterlerinden hangilerini haiz olduğu bilgisinin takip edilmesine imkan sağlaması öngörülen dijital pasaportlarda hangi bilgilere yer verilmesi gerektiği anket marifetiyle araştırılmaktadır.

Diğer taraftan, en etkin döngüsel iş modellerinin belirlenmesi ve iş modellerinin döngüselleştirilmesinin önündeki belli başlı engellerin tespit edilmesi de anketin amaçları arasında yer almaktadır. Sürdürülebilir ürünleri üreten ve tüketenlere sağlanacak teşviklerin kapsamının belirlenmesi bağlamında ankette, hangi sürdürülebilirlik kriterini karşılayan üretici/tüketicilere hangi teşviklerin sağlanabileceğinin tespitine yönelik sorulara da yer verildiği görülmektedir.

Anket kapsamında son olarak, hedeflere ulaşmada gerekliliklere uyum ve sürdürülebilir ürün politikasının etkin uygulanmasının önem arz ettiğinden hareketle, AB Tek Pazarında piyasa gözetimi ve sınırlarda gümrük kontrolleri ile gerçekleştirilen uygulama faaliyetlerinin nasıl geliştirilebileceğine yönelik bir bölüm de ankette yer almaktadır. Söz konusu bölümde yer alan uygulama hedefleri arasında, ürünlerin sürdürülebilirlik kriterlerinin

karşılandığına yönelik üçüncü taraf uygunluk değerlendirmesi talep edilebileceği hususunun değerlendirilmekte olması dikkat çekmektedir. AB’nin döngüsel ekonomiye geçiş hedefleri kapsamında merkeze aldığı sürdürülebilir ürün inisiyatifi de dâhil olmak üzere hayata geçireceği kapsamlı mevzuat değişikliklerinin, birçok sektöre çeşitli düzenlemeler yoluyladönüştürücü yansımaları olması hedeflenmektedir. 

Bu bağlamda, AB ile ülkemiz arasında tesis edilmiş olan Gümrük Birliği doğrultusunda AB ile mevcut ticari entegrasyonumuzun yanı sıra ülkemizin dahil olduğu değer zincirleri dikkate alındığında, AB tarafından hayata geçirilecek politika değişikliklerinin hem enerji hem kaynak-yoğun sektörlerde faaliyet gösteren ekonomik aktörlerimiz üzerinde önemli etkiler doğurması muhtemel görülmektedir.

Özellikle sürdürülebilir ürünler bağlamında, başta AB tarafından ortaya konan hedeflerin ve gerçekleştirilmesi öngörülen düzenlemelerin yakından takibi ve bunlara uyum sağlanması, AB teknik mevzuatına uyum yoluyla ülkemiz ile AB arasında sağlanan serbest dolaşımın sürdürülmesi bakımından önem teşkil edecektir.

Bu itibarla, AB’nin sürdürülebilir ürün inisiyatifine ilişkin yukarıda belirtilen hedefleri ile AB tarafından yürütülmekte olan kamu danışma süreci kapsamında yayımlanan anket çalışması çerçevesinde olabilecek ve konuya ilişkin Avrupa Birliği ile gerçekleştirilecek temaslarda gündeme getirilmesinde yarar görülen görüş ve değerlendirmelerinizin, 12 Mayıs 2021 tarihine kadar strateji@tim.org.tr adresine iletilmesi gerektiği bildirilmiştir.

Eki: Kamu Danışma Süreci Anket Soruları